اگر از شما بپرسند ویژگی‌های فرد مورد اعتمادتان چیست؟ یا فرد مورد اعتماد شما چه ویژگی‌هایی دارد، احتمالا بین صحبت‌هایتان به تصمیم‌گیری درست یا ثبات در تصمیم‌گیری اشاره می‌کنید؛ این موضوع به مهارت تصمیم گیری…
اگر از شما بپرسند ویژگی‌های فرد مورد اعتمادتان چیست؟ یا فرد مورد اعتماد شما چه ویژگی‌هایی دارد، احتمالا بین صحبت‌هایتان به تصمیم‌گیری درست یا ثبات در تصمیم‌گیری اشاره می‌کنید؛ این موضوع به مهارت تصمیم گیری وابسته بوده و نشان‌دهنده اهمیت بالای این ویژگی در افراد جامعه است. فرد ماهر در تصمیم‌گیری، اغلب اوقات براساس تحلیل و بررسی‌هایی که از محیط پیرامون خود به دست می‌آورد، گزینه‌های مختلف را سبک و سنگین کرده و سعی دارد بهترین راهکار را برگزیند.
همه ما می‌دانیم که عواقب یا تبعات تصمیم‌هایمان تنها به ما معطوف نشده و ممکن است روی زندگی دیگران مانند خانواده درجه یک یا سایر اعضای جامعه اثر داشته باشد؛ مانند اتخاذ یک تصمیم مهم درباره نحوه پرداخت اقساط خانواده تا شرکت در رای‌گیری ریاست جمهوری! بنابراین، همه ما افراد فعال جامعه نیاز داریم به طور پیوسته مهارت‌هایی مانند مهارت تصمیم گیری صحیح را تمرین کنیم.
در این مقاله از رشدانا، می‌خواهیم به بررسی این موضوع بپردازیم که تا چه اندازه داشتن این مهارت و تسلط به آن در زندگی مهم است و چه مزایایی برای ما به همراه دارد. پس اگر دوست دارید در مسیر شغلی، تحصیلی یا ابعاد فردی و اجتماعی زندگی خود موثرتر ظاهر شوید، تا انتهای این مقاله با رشدانا همراه باشید.
اتخاذ تصمیم و مسیر یکی از مهم‌ترین مهارتهای ما در زندگی است که باعث شکل‌گیری هدف و راه انسان می‌شود. همه ما طرفدار پیشرفت و اتفاق‌های مثبت هستیم اما دانستن این نکته ضروری است که برای اتخاذ بهترین تصمیم باید ابتدا معنی صحیح این مهارت نرم را درک کنیم. همه ما در گذشته به عمد یا سهوا تصمیم‌های نادرست زیادی را پشت‌سر گذاشته‌ایم که امروزه می‌توانند مانند نور یک شمع یا فانوس مسیر پیش‌رویمان را روشن کنند.
اغلب این تصمیم‌ها بین دو یا چند مسئله مختلف رخ داده‌اند یا راه‌حل‌های مختلف برای حل یک موضوع یا مسئله گسترده‌تر بودند. دقت کردید؟ جمله قبلی تعریفی مختصر و مفید از مهارت تصمیم گیری یا (Decision Making Skills) بود؛ پس هرگاه بین دو یا چند راه یا راه‌حل، یکی را براساس تحلیل‌های شخصی و وضعیت موجود انتخاب کنیم، در حقیقت فرآیند تصمیم‌گیری را به انجام رسانده‌ایم.
روند یا فرآیند تصمیم‌گیری از سه حالت خارج نیست:
مهارت گرفتن تصمیم درست یا بهترین تصمیم در شرایط سخت، همیشه حول محور مسائل جزئی یا ساده زندگی نیست؛ مثلا انتخاب همسر یا تصمیم درباره آینده شغلی از مهم‌ترین و حساس‌ترین تصمیم‌ها و سپس انتخاب‌های زندگی هستند. در هر لحظه ده‌ها گزینه مختلف و تصمیم‌های متفاوت از مقابل ذهن ما عبور می‌کنند. مغز ما باید بتواند بین تصمیم‌های آینده‌دار و مخرب یک تفاوت قائل شود. بنابراین، اهمیت دادن به یادگیری چنین مهارتی در اولویت است تا بتوانیم آینده خوبی برای خود و اطرافیانمان رقم بزنیم.
در دنیای روانشناسی تصمیم‌گیری به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که تعدادی از آن‌ها را در ادامه توضیح می‌دهیم.
کسانی که دچار تصمیم‌گیری وسواسی می‌شوند، معمولا سطح استرس و اضطراب بالایی دارند. اما این نگرانی، ناشی از ترس تصمیم اشتباه است. به همین دلیل این گروه از افراد، در زمان گرفتن تصمیم‌های مهم، با وسواس زیاد گزینه‌های موردنظرشان را بررسی کرده و به علت حساسیت بالا، بیش از حد نیاز انرژی و زمان خود را صرف آنالیز شرایط می‌کنند. همین مسئله باعث می‌شود برخی از گزینه‌ها به علت تعلل زیاد از بین بروند و پس از تصمیم نهایی، دچار پشیمانی شوند.
در این سبک از تصمیم‌گیری، فرد موردنظر بدون آن که خواسته‌ها و اهداف خود را در نظر بگیرد و تنها برای آن که بتواند خواسته‌های دیگران را برآورده کند، به راحتی به اطرافیانش اجازه می‌دهد تا به جای او تصمیم بگیرند. این گروه، معمولا اعتماد به نفس کافی برای تصمیم‌گیری درمورد خود و زندگیشان ندارند و با واگذاری این امر به دیگران یا اطاعت از آن‌ها، ناخودآگاه زیر بار مسئولیت تصمیم‌گیری‌ها شانه خالی می‌کنند و خسته می‌شوند.
افرادی که مهم‌ترین تصمیم‌گیری‌های زندگیشان را با این سبک انجام می‌دهند، بر این باورند که شکست و موفقیت افراد به شانس و اقبالشان وابسته است! این عده تصور می‌کنند که خودشان در رقم زدن سرنوشتشان بی‌تاثیر هستند. از این رو، در شرایط مختلف زندگی، براساس (هرچه پیش آید، خوش آید) و سپردن امور زندگی به قضا و قدر، اقدام به انتخاب گزینه‌ها می‌کنند.
در این سبک، فرد سعی می‌کند باتوجه به تفکر منطقی و جمع‌آوری اطلاعات درباره گزینه‌های موجود، آن‌ها را بررسی کرده و پس از سبک و سنگین کردن شرایط، با درنظر داشتن تمام جوانب و پیش‌بینی پیامدهای آینده، بهترین گزینه ممکن را انتخاب کند. این روش تصمیم‌گیری از بهترین انواع آن است و به شما کمک می‌کند تا در موقعیت‌های مختلف زندگی بتوانید تصمیم آگاهانه بگیرید.
یکی از مهم‌ترین نکاتی که والدین می‌توانند به فرزندان خود بیاموزند، هنر تصمیم‌گیری منطقی و درست است. نوجوانان در دوره سنی ویژه‌ای قرار دارند. افکار و دنیای امروز آن‌ها، بستر اصلی کاشت بذر جهان‌بینی و ارتباط آینده آن‌ها با دنیای خارج از منزل و محیط خانواده است. اگر نوجوان بتواند عقل و منطق خود را بر هوس یا تفکر لحظه‌ای مقدم بشمارد، می‌توانیم تا حد زیادی نسبت به تصمیم‌های درست وی در آینده امیدوار باشیم.
برای تقویت این مهارت در درون خود و نهادینه کردن آن، این تمرینات را انجام دهید:
در قسمت‌های قبل با مهارت تصمیم‌گیری، اهمیت و انواع آن آشنا شدید. در این بخش به شما خواهیم گفت که چه عواملی سبب می‌شوند تا شما از تصمیمات درست بازبمانید و مانع تصمیم‌گیری آگاهانه و صحیح می‌شوند.
یکی از موانع اخذ تصمیم صحیح، اضطراب است. همان‌طور که در بخش تصمیم‌گیری اضطرابی تعریف کردیم، استرس مانع می‌شود تا فرد بتواند در حین تصمیم‌گیری، از تجارب و اطلاعات خود استفاده کند. از طرفی دیگر، نگرانی فرد از احتمال شکست بیشتر شده و قدرت ریسک پذیری او تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند. به همین دلیل، فرد مضطرب خیلی عجولانه تصمیم می‌گیرد و یا به قدری دیر انتخاب می‌کند تا فرصت‌های طلایی از دست برود و گزینه‌های پیش رو محدود شوند.
بی‌حوصلگی و انرژی پایین فرد افسرده، تاثیر منفی بر روی قدرت تصمیم‌گیری او دارد. این موضوع زمانی شدیدتر می‌شود که ناامیدی در این فرآیند دخیل شود.
کمبود اطلاعات و دانش باعث می‌شود تا فرد نتواند با ذهنی باز انتخاب آگاهانه داشته باشد. به همین دلیل توصیه می‌شود که قبل از هر تصمیم، اطلاعات لازم را به دست آورید تا بتوانید بهترین انتخاب را داشته باشید.
علاوه بر بی‌اطلاعی، داشتن اطلاعات بالا نیز گاهی اوقات ممکن است به ضرر شما تمام شود! زمانی که فرد اطلاعات متناقض و زیادی در مورد موضوع داشته باشد، نمی‌تواند اصل مطلب را ببیند و این امر منجر به تصمیم‌گیری اشتباه او خواهد شد.
در این مقاله، درباره مهارت تصمیم گیری صحبت کردیم. همه مردم دوست دارند هنگامی که نام آن‌ها به میان می‌آید، با ویژگی‌های خوب و مثبتی یادآوری شوند. داشتن مهارتهای مثبت زندگی با یادگرفتن و تجربه کسب کردن اتفاق می‌افتد. یادگیری یعنی در هر لحظه و هر موقعیت از زندگی، بادقت و تمرکز به اتفاق‌های پیرامون خود نگاه کنیم و سعی ما همواره بر انتخاب درست‌ترین راه و بهترین راهکار باشد. امیدواریم همواره تصمیم‌های مثبت و درخشانی بگیرید تا بتوانید زندگی زیبا و پر از موفقیتی را تجربه کنید.
به نظر شما مراحل تصمیم گیری چیست و چگونه می توانیم بهترین تصمیمات را در زندگیمان بگیریم؟ نظرات ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.
Soft Skills Expert
مهارتهای نرم، مقدمه و لازمه ورود به دنیای توسعه فردی و کسب و کار
